Η ελιά και οι ελαιώνες στην τέχνη

Ζήση Ανθή :Πως επεξεργαζόμαστε έργα τέχνης στο νηπιαγωγείο .

Η ελιά σε πίνακες ζωγραφικής  – Διαθεματική προσέγγιση έργων τέχνης στο νηπιαγωγείο

Ο Νοέμβρης ήρθε πάλι και οι γεωργοί μαζεύουν τις ελιές  . Σε τόπους , όπου υπάρχουν πολλά ελαιόδεντρα και τα ίδια τα νήπια έχουν την τύχη να συμμετέχουν στο μάζεμα της ελιάς με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους , είναι ευκαιρία να μιλήσουμε και στο σχολείο μας γι’ αυτό το θέμα . Αναδύεται εξάλλου μέσα από την καθημερινότητα και τα ενδιαφέροντα των νηπίων .

Τα νήπια έχοντας εξοικειωθεί με την αναζήτηση έργων τέχνης από άλλα θέματα στο νηπιαγωγείο , μπορεί να ζητήσουν από την /τον νηπιαγωγό να αναζητήσουν πίνακες ζωγραφικής και γι’ αυτό το θέμα .

Με το θέμα της ελιάς έτυχε να ασχοληθούν πολλοί Έλληνες , αλλά και ξένοι ζωγράφοι .Πιο γνωστός είναι ο πίνακας του Θεόφιλου .

 Η ελιά , το λιομάζωμα και οι ελαιώνες αποτέλεσαν αγαπημένο θέμα του Vincent Van Gogh .

 Αναζητούμε έργα τέχνης στο διαδίκτυο και αποθηκεύουμε αυτά που αρέσουν  στα μικρά παιδιά . Στη συνέχεια τα εκτυπώνουμε , για να τα επεξεργαστούμε και  να τα παρατηρήσουμε .( ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η/Υ)

Έπειτα  , αφού τοποθετήσουμε τους εκτυπωμένους πίνακες ζωγραφικής στον πίνακα συζήτησης της παρεούλας  , τα νήπια έχουν τη δυνατότητα να τους παρατηρήσουν ένα – ένα ξεχωριστά  , να εντοπίσουν ομοιότητες ή διαφορές και να τους περιγράψουν . (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ)

Η νηπιαγωγός ρωτά τα μικρά παιδιά , δίνοντάς του τη δυνατότητα να εκφραστούν .  Ποια χρώματα χρησιμοποίησε ο κάθε ζωγράφος ; Ποια χρώματα κυριαρχούν  περισσότερο στα έργα τέχνης ;  Ποια χρώματα χρησιμοποίησε για τις ελιές και τους ελαιώνες ; Ποια χρώματα χρησιμοποίησε για τα πρόσωπα των έργων και ποια για το φόντο ; Ποια εποχή νομίζετε ότι δείχνει ο κάθε πίνακας ; (Πώς το συμπεραίνεται αυτό ; ) Πώς νομίζετε ότι αισθανόταν όταν ζωγράφιζε τον κάθε  πίνακα ; Τι κάνουν οι άνθρωποι  στους πίνακες ζωγραφικής ; Ποιος ο ρόλος του καθένα  ; Τι χρησιμοποιούν για να ρίξουν τις ελιές στο έδαφος ; Που τοποθετούνται οι ελιές αφού τις μαζέψουν  ; Τι στρώνουν κάτω από τα ελαιόδεντρα ; Τι πιστεύετε ότι θα τις κάνουν τις ελιές που μαζεύουν στους πίνακες ; Που χρησιμοποιείται το λάδι ; Πώς αισθάνεστε  εσείς βλέποντας τον κάθε πίνακα ; Ποιος πίνακας σας αρέσει περισσότερο ; Με ποια κριτήρια επιλέξατε  αυτό τον πίνακα ; Σας άρεσαν τα χρώματα ή κάτι άλλο ; Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στα έργα τέχνης ; Ποιες είναι αυτές ; Μπορείτε να περιγράψετε με κάθε λεπτομέρεια τους πίνακες ; (Σ’ αυτή την περίπτωση μπορούμε να επιλέξουμε λίγους πίνακες ζωγραφικής , όπου η κάθε ομάδα θα παρατηρήσει λεπτομερειακά το έργο τέχνης και θα παρουσιάσει το έργο στην υπόλοιπη ομάδα των παιδιών . Αν αυτό δεν είναι εφικτό , γιατί τα νήπια δυσκολεύονται ενδεχομένως να συνεργαστούν και να δουλέψουν ομαδικά , μπορούμε να επιλέξουμε ένα πίνακα και να ζητήσουμε από το κάθε παιδί να πει κάτι για την  περιγραφή του πίνακα .

Τα νήπια μαθαίνουν λέξεις που έχουν σχέση με την ελιά , όπως ελαιώνες , λιομάζωμα , ελαιοπαραγωγός , ελαιοτριβείο , λιόπανα …  εμπλουτίζοντας έτσι το λεξιλόγιό τους .

Εκφράζουν τα συναισθήματά τους για το κάθε  έργο τέχνης , κλείνουν τα ματάκια τους κι ονειρεύονται πως θα ήταν αν μπορούσαν να μπουν μέσα στον πίνακα   … Βάζουμε κλασική μουσική και τα αφήνουμε για λίγο να χαλαρώσουν και να ταξιδέψουν μέσα στις πινελιές των μεγάλων ζωγράφων . Για το λόγο αυτό μπορούμε να επιλέξουμε ένα μουσικό κομμάτι από το μεγάλο συνθέτη Bach , όπως :

http://www.youtube.com/watch?v=Fo0K_n3VLG4&feature=related

Στη συνέχεια μας περιγράφουν το ρόλο που θα ήθελαν να διαδραματίσουν στον πίνακα και τι θα ήθελαν να κάνουν . (Αυτό μπορούν να μας το δείξουν και χωρίς λόγια , βιωματικά,  .)  Τα μικρά παιδιά έχουν απίστευτη φαντασία … ας την τροφοδοτήσουμε !

Τα νήπια βλέποντας τους πίνακες μπορούν να μιλήσουν για δικές τους εμπειρίες . Για το τι κάνουν τα ίδια στον ελαιώνα ή τι είδαν να κάνουν τα άλλα μέλη της οικογένειας . Πώς ένιωσαν κι αν θα επιθυμούσαν να ξαναπάνε εκεί ; Τα νήπια που δεν είχαν την τύχη να επισκεφτούν ελαιώνα , μπορούν απλά να μιλήσου ν για αυτά που άκουσαν από το οικογενειακό τους περιβάλλον .

Μπορούν να εμπνευστούν από ένα πίνακα και να φτιάξουν  ένα παραμυθάκι που θα το εικονογραφήσουν τα ίδια και θα το τοποθετήσουμε στη βιβλιοθήκη της τάξης μας για να μπορεί το κάθε παιδί να το δανειστεί και να το διαβάσει στο σπίτι του .  

Μπορούν να εμπνευστούν από τους πίνακες και να φτιάξουν για όποιον επιθυμούν   μικρά ποιηματάκια – αινιγματάκια.

Κλαδιά ελιάς μέσα στο βάζο ,

πλάι στο παράθυρο τα βάζω !

Βρες μου τον πίνακα που σου ζητώ

και μίλησέ μου για αυτό !

Μ’ ένα στεφάνι ελιάς στα μαλλιά ,

 κοιτά τον κοκκινολαίμη μες στα κλαδιά

κι εκείνος με χάρη του τραγουδά ,

για τον αγώνα που κέρδισε , παιδιά !

Μάντεψε ποιον πίνακα αναζητώ

και πες μου τι ξέρεις για τον κότινο .

Πλάι στη θάλασσα τη γαλανή ,

μια ελιά στέκει μόνη εκεί .

Βρες μου τον πίνακα στη στιγμή

και πες μου η ελιά που ευδοκιμεί ;

Στον ελαιώνα , απ’ το πρωί ,

δουλειά έχουν πιάσει όλοι μαζί .

Άλλοι ραβδίζουν τις ελιές

κι άλλοι με σκάλες τις μαζεύουν αυτές .

Δείξε μου ποιοι πίνακες το δείχνουν αυτό

και πες μου πως τις μαζεύουν αυτές !

Κλαδί ελιάς στο ράμφος κρατά ,

μήνυμα ελπίδας θα φέρει ξανά .

Ψάξε και βρες το περιστέρι αυτό

και μίλησέ μου τώρα γι ‘ αυτό !

Επίσης τα νήπια παρατηρούν τους πίνακες και απαντούν σε ερωτήσεις , όπως : Μπορείς να μετρήσεις πόσα ελαιόδεντρα  έχει ο κάθε πίνακας ; Πόσοι άνθρωποι υπάρχουν σε κάθε πίνακα ; Πόσες είναι οι γυναίκες και πόσοι οι άνδρες ; Πόσες γυναίκες φοράνε μαντίλια ; Πόσα ζωάκια βλέπεις ; Μπορείς να μετρήσεις σε πόσους πίνακες υπάρχουν  βάζα με κλαδιά ελιάς  ;  Μπορείς να μετρήσεις πόσες είναι οι ελιές ; ( σε ορισμένους πίνακες , που αυτό είναι ευδιάκριτο .) (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ )

Τα νήπια , παρατηρώντας τους πίνακες ζωγραφικής παλαιότερων εποχών , μπορούν να μάθουν για τον τρόπο που ντυνόταν οι άνθρωπο σε παλαιότερες εποχές  , καθώς και τον τρόπο που γινόταν η συγκομιδή της ελιάς άλλοτε και να εντοπίσουν διαφορές και ομοιότητες με τη σύγχρονη εποχή . (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΙΣΤΟΡΙΑ ).

Ακόμη , μαθαίνουν για την ελιά στα αρχαία χρόνια . Μαθαίνουν το μύθο για τη διεκδίκηση της Αθήνας από τον Ποσειδώνα και την Αθηνά , καθώς και για τον κότινο , το στεφάνι ελιάς που στόλιζε τα κεφάλια των νικητών στους αγώνες . (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΙΣΤΟΡΙΑ ).

Η ελιά αποτέλεσε τον ευλογημένο καρπό και για τους χριστιανούς . Το κλαδί ελιάς έφερε το μήνυμα της ελπίδας στο Νώε για την αρχή μιας καινούργιας ζωής . (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ  ).

Μπορούμε να δούμε στο χάρτη που ευδοκιμεί η ελιά και σε ποια μέρη καλλιεργείται περισσότερο . (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ  ).

Επιπλέον , μπορούμε να παρατηρήσουμε τους πίνακες και να δούμε ποιες ελιές είναι πιο γέρικες , πώς αναπτύσσονται κλπ . Ακόμη , μπορούμε να αναφερθούμε στο γεγονός ότι η ελιά  δε ρίχνει τα φύλλα της , είναι αείφυλλο ή αειθαλές δέντρο . (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΒΙΟΛΟΓΙΑ ).

Επιπλέον , τα νήπια μπορούν να ζωγραφίσουν ατομικά ή ομαδικά κάποιο έργο τέχνης , που τους έκανε ιδιαίτερη εντύπωση   . (ΠΑΙΔΙ – ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ – ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ)

Ταυτόχρονα , μπορούν να μάθουν ένα τραγουδάκι για την ελιά και να ολοκληρωθεί έτσι η επεξεργασία των έργων τέχνης . . (ΠΑΙΔΙ – ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ – ΜΟΥΣΙΚΗ )

Η ελίτσα η ελιά

είπε στη μαμά της "γεια" ,

μπήκε μ' άλλες στα σακιά

κι έφυγε μακριά....

Αχ! ελίτσα μου ελιά,

τόσο φίνα, γευστικιά!

Σε λιοτρίβι έφθασε,

πλύθηκε και γυάλισε

κι έπειτα σαν πιέστηκε,

πλούσιο λάδι έφτιαξε.....

Αχ! ελίτσα μου ελιά

τόσο φίνα γευστικιά!

Με λαδάκι της μεμιάς

της ελίτσας της ελιάς,

άναψε στην Παναγιά,

το καντήλι η γιαγιά....

Αχ! ελίτσα μου ελιά,

τόσο φίνα γευστικιά....

Από το βιβλίο " Κίτρινα φύλλα " της Αντρούλας Εμπεδοκλέους , από την Κύπρο ( από τη φίλη Κούλα Ξενοφώντος ) 

Είναι πολύ ωραίο να δίνουμε τη δυνατότητα στα νήπια να εκφραστούν με πολλούς τρόπους .