Το πανηγύρι του τρύγου σε πίνακες ζωγραφικής

Ζήση Ανθή : Ο τρύγος σε πίνακες ζωγραφικής και ο τρόπος που επεξεργαζόμαστε τα έργα τέχνης στο νηπιαγωγείο .

Ο τρύγος στην τέχνη – Διαθεματική προσέγγιση των έργων τέχνης στο νηπιαγωγείο

Στο τέλος του Αυγούστου και ιδιαίτερα το Σεπτέμβρη  ( ονομάζεται και Τρυγητής ) ξεκινούσε ο τρύγος κι όλοι οι τρυγητές με χαρά , με γέλια και τραγούδια πήγαιναν στο αμπέλι να τρυγήσουν τα σταφύλια . Το τραγούδι των τρυγητών και  οι χαρούμενες φωνές αντηχούσε  πέρα ως πέρα σ’ ολόκληρο τον κάμπο  και μοιάζει σα μεγάλο πανηγύρι !

Ο τρύγος στην τέχνη είναι ένα από τα πρώτα θέματα που μπορούμε να επεξεργαστούμε στο νηπιαγωγείο.

Αν τα παιδιά ζουν σε αγροτικές περιοχές και μπορούν να μεταφέρουν τα προσωπικά τους βιώματα το θέμα του τρύγου αναδύεται μέσα από την καθημερινότητα των παιδιών . Ωστόσο και στις πόλεις μπορεί να επεξεργαστούμε το θέμα του τρύγου , ξεκινώντας απλά και μόνο από τις ονομασίες του Σεπτέμβρη και τα λαογραφικά του .

Αφού τα νήπια μιλήσουν για το θέμα στην τάξη , η νηπιαγωγός μπορεί να ζητήσει από τα νήπια να ζωγραφίσουν κάτι σχετικό με τον τρύγο . Μόλις τελειώσουν τις ζωγραφιές τους τα νήπια , η νηπιαγωγός μπορεί να τους πει πως όπως ζωγράφισαν τα ίδια , έτσι ζωγράφισαν κι άλλοι ζωγράφοι . «Θέλετε να δείτε πίνακες ζωγραφικής ;» Αν η απάντηση είναι καταφατική , μπορεί να ρωτήσει : «Πού μπορούμε να βρούμε τις ζωγραφιές τους ;» Τα νήπια λένε συνήθως σε βιβλία . Ωστόσο , στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας και έχοντας ορισμένα ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σπίτι , λένε ότι μπορούμε να βρούμε τις ζωγραφιές τους στο internet .

Ο υπολογιστής ανοίγει και τα νήπια βλέπουν στο διαδίκτυο πολλούς πίνακες ζωγραφικής με θέμα τα σταφύλια και τον τρύγο . Αποφασίζουμε να εκτυπώσουμε μόνο αυτούς που έχουν σχέση με τον τρύγο και μάλιστα αυτούς που άρεσαν στα μικρά παιδιά . ( ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η/Υ)

Στη συνέχεια , (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ) τα νήπια παρατηρούν , περιγράφουν τον κάθε πίνακα και αρχίζει η επεξεργασία  . Η νηπιαγωγός τα βοηθά με κατάλληλες ερωτήσεις που απαιτούν ολοκληρωμένες απαντήσεις από τα νήπια κι όχι μονολεκτικές . Είναι πολύ σημαντικό να δίνεται η δυνατότητα σ’ όλα τα νήπια να εκφράζονται και να συμμετέχουν στην επεξεργασία των έργων .

Ποια χρώματα χρησιμοποίησε ο κάθε ζωγράφος ; Τι κάνουν οι τρυγητές  στον καθένα ; Παρατήρησε τους τρυγητές και περιέγραψέ τους !

Τα νήπια μαθαίνουν καινούριες λέξεις : τρύγος , τρυγητής , αμπελουργός , αμπέλι , αμπελώνας , κοφίνια , τσαμπί , ρόγα , μούστος  … και τις χρησιμοποιούν μέσα σε προτάσεις .

Εκφράζουν τα συναισθήματά τους για τον κάθε πίνακα  και προσπαθούν να τον ζωντανέψουν . Αν  πολύ κοντά στο νηπιαγωγείο υπάρχει αμπέλι ή κληματαριά και τρυγούν τα σταφύλια , μπορούμε να παρατηρήσουμε τι κάνουν οι τρυγητές. ( βιωματική εμπειρία ) Έχοντας υπόψη όσα είδαμε στους πίνακες ζωγραφικής , μπορούμε να ζωντανέψουμε τα έργα τέχνης στο ίδιο το αμπέλι ή στην αυλή του σχολείου ή αν αυτό δεν είναι εφικτό στην αίθουσα του νηπιαγωγείου .

Μπορούμε να τραγουδήσουμε ταυτόχρονα το δημοτικό τραγούδι : Μπαίνω μες στ’ αμπέλι .

Μπαίνω μες στ’ αμπέλι

σα νοικοκυρά (2).

Τραλαλα…

Να κι ο νοικοκύρης έρχεται κοντά !

Τραλαλα…

Έλα , νοικοκύρη να τρυγήσουμε ,

κόκκινα σταφύλια να πατήσουμε !

Τραλαλα…

Επίσης , μπορούν να φτιάξουν ένα παραμυθάκι για κάποιο πίνακα που  επιθυμούν .

Μπορούν να εμπνευστούν από τους πίνακες και να φτιάξουν για όσους πίνακες επιθυμούν  μικρά ποιηματάκια , σαν αινιγματάκια , όπως τα παρακάτω :

Με το καλαθάκι της στο χέρι

σταφυλάκια κόβει απ’ τα’ αμπέλι .

 Βρες μου τον πίνακα που σου ζητώ

και πες μου πότε τρυγούμε , να σε χαρώ !

Γλέντια , τραγούδια και χαρές ,

στ’ αμπέλια νιοι και κοπελιές !

Μάντεψε ποιον πίνακα αναζητώ

και πες μου για το Διόνυσο ,

που εγεννήθη πλάι στον κισσό

και αγαπούσε το κρασί και το χορό !

Το καλάθι στο κεφάλι της βαστά ,

 φορτωμένο με σταφύλια γλυκά – γλυκά !

Κι ένα παιδί , που πράσινα φορά ,

 ένα τσαμπί μονάχα λαχταρά !

Ποιος πίνακας πες μου το δείχνει αυτό!

Τέσσερις μοναχοί τρυγούν

τα καρπερά σταφύλια

και το Θεό ευγνωμονούν ,

και με ευλάβεια πολλή

γιομίζουν τα κοφίνια !

Μάντεψε για ποιον πίνακα τώρα μιλώ

και μίλησε μου για αυτόν !

Ελάτε να τρυγήσουμε στα καρπερά τ’ αμπέλια ,

 με κέφι και με γέλια , τραγούδια , μουσικές

κι ύστερα πόδια πλένουμε ,

πατάμε τα σταφύλια ,

ολόγλυκο ποτό να βγει

κι όλη η πλάση αντηχεί

από του τρύγου τη γιορτή .

Μάντεψε ποιον πίνακα αναζητώ

και πες μου αν θα ήθελες να το ζήσεις αυτό !

Στο αμπέλι είναι ξαπλωμένες ,

 δυο γυναίκες μοιάζουν κουρασμένες .

Λέτε να τρυγούσαν σταφυλάκια ,

 οι κοπέλες με τα ρόδινα μαγουλάκια ;

Μάντεψε ποιον πίνακα αναζητώ

και μίλησέ μου για αυτό !

Επίσης τα νήπια παρατηρούν τους πίνακες και απαντούν σε ερωτήσεις , όπως :

Μπορείς να  μετρήσεις τους τρυγητές σε κάθε πίνακα ;Πόσοι τρυγούν ; Πόσοι στέκουν ; Πόσοι ξεκουράζονται ; Πόσοι έχουν μεθύσει ;  Σε πόσους πίνακες βλέπεις σταφύλια κόκκινα ; Μπορείς να μετρήσεις πόσα είναι τα γεμάτα καλάθια , τα κοφίνια και οι κλούβες  ; Σε πόσους πίνακες βλέπεις γεωργικά μηχανήματα  ; Σε πόσους πίνακες βλέπεις γαϊδουράκια ;  Πόσες είναι οι γυναίκες και πόσοι οι άνδρες που βλέπεις στα αμπέλια ; Πόσες γυναίκες φορούν μαντήλια στα μαλλιά και πόσοι άνδρες φορούν καπέλα ; Πόσοι έχουν μπει μέσα στο πατητήρι ; Πόσοι παίζουν κάποιο μουσικό όργανο ; Πόσοι χορεύουν ; Υπάρχουν παιδιά ; Πόσα ; Τι ηλικίας μπορεί να είναι ; (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ)

Τα νήπια , παρατηρώντας τους πίνακες ζωγραφικής παλαιότερων εποχών  διαπιστώνουν ότι οι άνθρωποι ντύνονται με διαφορετικό τρόπο, όπως ο πίνακας του Daniel Bucciarelli  (1839-1911) ,The grape harvest ,  του Robert McInnes , The grape harvest  (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΙΣΤΟΡΙΑ ).

Τα νήπια επίσης μπορούν να δουν τρόπο που τρυγούσαν τα σταφύλια άλλοτε και σήμερα . Παλιότερα τα έβαζαν σε μεγάλα κοφίνια , τώρα τα βάζουν σε κλούβες . Παλιότερα μετέφεραν τα κοφίνια με τα γαϊδουράκια , τώρα πια με γεωργικούς ελκυστήρες (τρακτέρ ).Παλαιότερα συμμετείχε ολόκληρη η οικογένεια στον τρύγο . Οι γυναίκες έπαιρναν και τα βρέφη μαζί τους . Τώρα οι αμπελουργοί παίρνουν εργάτες για να τρυγήσουν τα σταφύλια .

Επίσης , μπορούν να δουν και να διαπιστώσουν πως όλα τα φυτά δεν έχουν το ίδιο ύψος . Σε ορισμένα κλήματα χρειάζονται σκάλες για να τα τρυγήσουν οι τρυγητές . Σ’ αυτό το σημείο , μπορούμε να μιλήσουμε και για τις διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιών, τα διαφορετικά χρώματά τους και τα προϊόντα που παράγονται από αυτά  . (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΒΙΟΛΟΓΙΑ ) .

Οι τρυγητές πριν ξεκινήσουν το πρωί με τη δροσούλα όλοι μαζί παρακαλούσαν τον άγιο Τρύφωνα , τον προστάτη των αμπελουργών , να τους παραστέκει και να τους δώσει καλή δύναμη ! (ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΘΡΗΣΚΕΙΑ )

Τέλος , τα νήπια μπορούν να ζωγραφίσουν είτε ατομικά είτε  ομαδικά όποιο έργο τέχνης τους άρεσε  . ( ΠΑΙΔΙ – ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ) 

Ολοκληρώνοντας την επεξεργασία τα νήπια μπορούν να χορέψουν και να τραγουδήσουν το τραγούδι του τρυγητού του Κώστα Κρυστάλλη ή το «Πού πας αφέντη μέρμηγκα ;»

Πού πας αφέντη μέρμηγκα ;

Πού πας αφέ-

Πού πας αφέντη μέρμηγκα ; (2)

και είσαι αρματωμένος ; (2)

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ

και βούι  - βούι  - βούι

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ –

και τουμ  - τουμ  - τουμ .

Έχω ένα αμπέ-

Έχω ένα αμπέλι στο γιαλό (2)

και πάω να το τρυγήσω (2) .

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ

και βούι  - βούι  - βούι

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ –

και τουμ  - τουμ  - τουμ .

Έχω ένα αμπέ-

Έχω ένα αμπέλι στο γιαλό (2)

που κάνει πέντε ρόγες . (2)

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ

και βούι  - βούι  - βούι

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ –

και τουμ  - τουμ  - τουμ .

Μα εγώ θα πα-

Μα εγώ θα πάω στο χωριό (2)

να πάρω ένα γαϊδούρι . (2)

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ

και βούι  - βούι  - βούι

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ –

και τουμ  - τουμ  - τουμ .

Στο δρόμο τα …

στο δρόμο τα ποδάρια του (2)

θα του τα κάνω ρόδες . (2)

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ

και βούι  - βούι  - βούι

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ –

και τουμ  - τουμ  - τουμ .

Να τρέχει να …

Να τρέχει να ζαλίζομαι (2)

νά ‘μαι σα μεθυσμένος . (2)

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ

και βούι  - βούι  - βούι

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ –

και τουμ  - τουμ  - τουμ .

Κι όποιου δεν κό –

Κι όποιου δεν κόβεται η λαλιά (2)

να φεύγει απ’ τα’ αμπέλι .(2)

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ

και βούι  - βούι  - βούι

Λελετουμ - Λελετουμ - Λελετουμ –

και τουμ  - τουμ  - τουμ .

Είναι πολύ σημαντικό να εμψυχώνουμε τα νήπια και να τους δίνουμε ευκαιρίες να εκφράζονται ! Κι είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίζουμε τα έργα τέχνης ως πηγή έκφρασης , δημιουργικότητας και ευχαρίστησης . Οι πίνακες μας δίνουν τη δυνατότητα να μάθουμε είναι τώρα όπως ήταν άλλοτε , ας μείνει χαραγμένο στη μνήμη μας μέσα από αυτά τα έργα τέχνης !